«Όταν ο λαός φοβάται την κυβέρνηση υπάρχει τυραννία. Όταν η κυβέρνηση φοβάται το λαό, υπάρχει ελευθερία». Μια φράση του Αμερικανού προέδρου, Τόμας Τζέφερσον, που εξηγεί λακωνικά αυτό που οι Χακάν Σουκούρ και Ενές Καντέρ προσπαθούν να εξηγήσουν εδώ και χρόνια.
Οι δύο αθλητές έχουν χαράξει ένα παρόμοιο μονοπάτι στη ζωή. Αποφάσισαν να εναντιωθούν στον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για τις πολιτικές που ακολουθεί. Η απόφαση αυτή είχε ρίσκο και οι συνέπειες ήταν άσχημες και για τους δύο.
Ζουν μακριά από την πατρίδα, την οικογένεια και τους φίλους τους. Μαθαίνουν νέα τους χάρη στην τεχνολογία. Δεν μπορούν να πλησιάσουν στην Τουρκία αλλά βαθιά μέσα τους πιστεύουν ότι το σκοτάδι θα πάψει να υπάρχει και εκείνοι θα τσεκάρουν το εισιτήριο για την χώρα τους, που τόσο πολύ αγαπούν.
Ο διάσημος παίκτης ποδοσφαίρου που κρύβεται πίσω από τα κεφτεδάκια στην Καλιφόρνια
Μπαίνοντας στο Tuts Bakery and Cafe στην Καλιφόρνια είναι αδιανόητο να σκεφθείς ότι θα συναντήσεις έναν ήρωα του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Γιατί να είναι εκεί; Τι είχε να κάνει εκεί; Ο Χακάν Σουκούρ, ένας από τους πιο διάσημους αθλητές της Τουρκίας, ένας ήρωας του Μουντιάλ και ένας παλαίμαχος κορυφαίων πρωταθλημάτων της Ευρώπης άλλαξε ροτα στη ζωή του.
Όχι από επιλογή του. Δεν είναι δυνατόν να ξύπνησε μια μέρα και να άφησε πίσω του τόσα χιλιόμετρα στους αγωνιστικούς χώρους για να φτιάχνει κεφτεδάκια. Το ποδόσφαιρο ήταν η ζωή του αλλά οι πολιτικές του πεποιθήσεις είναι απαγορευτικές για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ξετυλίγοντας το κουβάρι της ζωής του συνειδητοποιείς ότι η δημοκρατία δεν είναι προνόμιο όλων των χωρών. Κάποιοι παλεύουν καθημερινά για την αποκτήσουν ή να δουν από κοντά τα αγαπημένα τους πρόσωπα ή να ακουμπήσουν το έδαφος που έκαναν κάποτε τα πρώτα τους βήματα. Δεν είναι εύκολο πράγμα να είσαι ελεύθερος και ο Χακάν Σουκούρ το γνωρίζει πολύ καλά.
Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους παίκτες της Τουρκίας. Είναι ο πρώτος σκόρερ της εθνικής του ομάδας με 51 γκολ. Το πιο διάσημο εκείνο που σημείωσε 11 δευτερόλεπτα πριν από τη λήξη στον τρίτο αγώνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2002. Άρχισε την καριέρα του από την Μπούρσασπορ. Ακολούθησαν η Γαλατασαράϊ, την οποία οδήγησε στην κατάκτηση οχτώ πρωταθλημάτων και σε μια νίκη έκπληξη στο Κύπελλο UEFA το 2000, η Τορίνο, η Ίντερ και η αγγλική Μπλάκμπερν Ρόβερς. Επέστρεψε στην Γαλατασαράϊ και κρέμασε τα παπούτσια του το 2008.
Η είσοδος στην πολιτική ζωή και η ρήξη με Ερντογάν
Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα αποφάσισε να μπει στον πολιτικό βίο. Ήταν μαθητής του Φετγκουλάχ Γκουλέν. Κέρδισε θέση στο Κοινοβούλιο της Τουρκίας το 2011 ως μέλος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν. Οι συνθήκες ήταν δύσκολες. Το κίνημα του Γκιζέν Χισμέτ είχε διεισδύσει στα θεσμικά όργανα της χώρας και προσπαθούσε να την ωθήσει από μέσα προς τη δημοκρατία, την εκπαίδευση και το πολιτιστικό άνοιγμα προς την Ευρώπη.
Υπήρχαν πληροφορίες ότι το κίνημα διαδραμάτισε έναν ύπουλο ρόλο και οι εισαγγελείς και η αστυνομία Gulenist είχαν δημιουργήσει πλαστά στοιχεία για να βοηθήσουν στην άρση ισχυρών μελών του στρατού για πιθανή ανάμειξη στο ίδιο το πραξικόπημα.
Ο Ερντογάν είχε προωθήσει κάποιες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία και προσπάθησε να την μετατρέψει σε έναν παγκόσμιο οικονομικό παράγοντα. Σιγά σιγά όμως γινόταν επιφυλακτικός και εχθρικός απέναντι σε όποιον απειλούσε τη δύναμη του. Στόχευσε τον στρατό με συλλήψεις ενώ έκλεισε και ένα μεγάλο δίκτυο προπαρασκευαστικών σχολείων του Γκιουλέν.
Η συμπεριφορά του ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και ο Σουκούρ παραιτήθηκε από το κόμμα του. Εντάσεις και εχθροπραξίες ξέσπασαν στην Τουρκία καθώς ο Ερντογάν έδωσε εντολή κατάρρευσης των περιοχών που θεωρούσε ως απειλή και έκλεισε τα μέσα που ήταν αντίθετα στα πιστεύω του. Οι αντίπαλοι του σιώπησαν και φυλακίστηκαν. Ο Σουκούρ ήταν έντονα δημοφιλής και ο πιο σημαντικός από τους εχθρούς του. Μπήκε στο στόχαστρο του. «Μετά την έξοδο από το Κοινοβούλιο, άρχισα να αντιμετωπίζω προβλήματα με τις επιχειρήσεις μου εκεί. Σε ό,τι ήθελα να κάνω, έβρισκα πάντα εμπόδια».
Λίγους μήνες μετά έγινε το πραξικόπημα. Ο Γκιουλέν ήταν ο πρώτος ύποπτος και όλοι πίστευαν ότι το είχε οργανώσει από την Πενσυλβανια, όπου βρισκόταν. Ο Σουκούρ θεωρήθηκε και αυτός ύποπτος. Άλλωσε υπήρξε μαθητής του και ήταν δημοφιλής στον τουρκικό λαό. Αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη αλλά ο Ερντογάν τον θεωρούσε μέλος της τρομοκρατικής οργάνωσης του Γκιουλέν και κατά συνέπεια απειλή για την κυβέρνηση του. Οι συνέπειες αυτού θα κυνηγούν τον Τούρκο ποδοσφαιριστή για την υπόλοιπη ζωή του.
Μακρινό όνειρο η Τουρκία
Η αντίθεση του στις πολιτικές του Ταγίπ Ερντογάν, η καχυποψία ότι υπήρξε μέλος του πραξικοπήματος και η ανασφάλεια του Τούρκου Προέδρου λόγω της αγάπης του κόσμου προς το πρόσωπο του κατέστησαν τον Χακάν Σουκούρ απειλή. Η είσοδος στη χώρα απαγορεύεται και οι επαφές με τους γονείς του γίνονται χάρη στην τεχνολογία. Οι δηλώσεις του είναι προσεκτικές και ο φόβος ότι οι γονείς και οι φίλοι θα κινδυνέψουν είναι καθημερινός.
Ο πατέρας του φυλακίστηκε για σχεδόν ένα χρόνο, τα σπίτια, οι επιχειρήσεις και οι τραπεζικοί λογαριασμοί κατασχέθηκαν από την κυβέρνηση του Ερντογάν. Έκτοτε κρύβεται στις ΗΠΑ. Θα μπορούσε να επιστρέψει και να υποταχθεί στον Τούρκο πρόεδρο αλλά παραμένει πιστός στις απόψεις του θεωρώντας ότι «Το σκοτάδι κάποια στιγμή θα σταματήσει να υπάρχει. Δεν μπορεί να υπάρχει για πάντα».
Αυτή είναι η ελπίδα του, ο κρυφός του πόθος. Ζει και αναπνέει για αυτό το όνειρο. Για την στιγμή εκείνη που το εισιτήριο του αεροπλάνου θα αναγράφει το όνομα της πατρίδας του. Μέχρι τότε θα φτιάχνει κεφτεδάκια, θα καθαρίζει τραπέζια, θα πλένει πιάτα ενώ τα μάτια του θα γεμίζουν με δάκρυα σε κάθε μνήμη που θα εισβάλλει στο μυαλό του.
Ο Χακάν Σουκούρ δεν είναι ο μόνος. Υπήρξαν και άλλοι αθλητές που είχαν αντίθετες ιδέες και δεν συμφωνούν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο παίκτης των Μπόστον Σέλτικς, Ενες Καντέρ.
Ενές Καντέρ: Δεν μπόρεσαν ποτέ οι απειλές να του κλείσουν το στόμα
Πολλοί αναρωτιούνται εάν είναι τρελός αλλά εκείνος δεν έπαψε να ακολουθεί ποτέ την καρδιά του και τα πιστεύω του. Ο Ενές Καντέρ είναι αδύνατον να επιστρέψει στην πατρίδα του, την Τουρκία, καθώς έχει μιλήσει αρνητικά για το καθεστώς της χώρας. Με απλά λόγια έχει εκφράσει την αντίθεση του στις πολιτικές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και όχι μόνο του έχει απαγορευθεί η είσοδος στην Τουρκία αλλά εάν βγει από τις ΗΠΑ τότε στην καλύτερη των περιπτώσεων θα βρεθεί στη φυλακή.
Είναι ένα από τα αστέρια του μαγικού κόσμου του ΝΒΑ, ενός κόσμου που λειτουργεί ως πλατφόρμα επικοινωνίας για εκείνον. Μπορεί να μαγεύει με τις επιδόσεις του στο παρκέ αλλά εκτός αυτού το μυαλό του βρίσκεται στις συνθήκες που επικρατούν στην πατρίδα του, στην οικογένεια και στους φίλους του. «Πρέπει να καταλάβετε ότι η οικογένειά μου είναι ακόμα πίσω στην Τουρκία και υπάρχουν χιλιάδες και χιλιάδες άνθρωποι στη φυλακή που περιμένουν βοήθεια. Υπάρχουν 17.000 γυναίκες στη φυλακή και πάνω από 800 μωρά στη φυλακή που περιμένουν βοήθεια. Δεν μπορώ μόνο να είμαι εγωιστής και να μην μιλήσω γι 'αυτό. Μερικοί από τους ανθρώπους στη φυλακή είναι φίλοι μου, γείτονες μου, άνθρωποι με τους οποίους έπαιξα μπάσκετ. Θα πρέπει να μιλήσουμε για αυτά τα θέματα».
Πώς θεωρήθηκε εχθρός του Ερντογάν;
Ως οπαδός της φιλοσοφίας του Χιμζέτ Γκιουλέν πιστεύει στην εκπαίδευση, την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Η επιλογή αυτή τον έχει καταστήσει εχθρό του κράτους. Τα πάντα άρχισαν τον Ιούλιο του 2016 και το ανεπιτυχές πραξικόπημα που έλαβε χώρα στην Τουρκία.
Όπως διηγείται ο ίδιος: «Ο Ερντογάν κατηγόρησε τον Γκιουλέν και τους οπαδούς του για το πραξικόπημα. Είναι μια τρελή αξίωση. Ήμουν με τον Γκιουλέν στο σπίτι του στην Πενσυλβάνια εκείνη τη νύχτα και ήταν τόσο συγκλονισμένος και φοβισμένος για την Τουρκία, όπως και οι υπόλοιποι. Περάσαμε την νύχτα κάνοντας προσευχές για τη χώρα μας.
Ο Ερντογάν χρησιμοποίησε την απόπειρα πραξικοπήματος ως δικαιολογία για να «αφανίσει» τους πολιτικούς αντιπάλους του και τους επικριτές του. Σε δύο χρόνια, σύμφωνα με την Τουρκία Purge, μια ιστοσελίδα που δημιουργήθηκε από μια μικρή ομάδα νεαρών δημοσιογράφων που παρακολουθεί την καταστολή της κυβέρνησης, η κυβέρνηση του Ερντογάν συνέλαβε περισσότερους από 80.000 ανθρώπους.
Απομάκρυνε περίπου 4.500 δικαστές και εισαγγελείς, μια κίνηση που αποδυναμώνει σοβαρά το κράτος δικαίου. Έβαλε στόχο την ελευθερία του λόγου και την ελευθερία του Τύπου συλλαμβάνοντας 319 δημοσιογράφους και κλείνοντας 189 ανεξάρτητα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η Τουρκία έχει πλέον περισσότερους δημοσιογράφους στη φυλακή από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Μάλιστα διασχίζει τα διεθνή σύνορα, διώκοντας υποτιθέμενους Gulenists στο Τουρκμενιστάν, τη Μαλαισία, το Κοσσυφοπέδιο και πολλά άλλα.
Οι φίλοι και η οικογένειά μου μου είπαν ότι δεν θα αναγνώριζα τη χώρα πια. Λένε ότι οι άνθρωποι είναι δυσαρεστημένοι και φοβισμένοι. Αγωνίζονται επειδή η οικονομία βρίσκεται σε σφαίρες - ένα άμεσο αποτέλεσμα της εκκαθάρισης του Ερντογάν. Λατρεύω τόσο πολύ τη χώρα μου και τους ανθρώπους της. Ως οπαδός της φιλοσοφίας του Gulen Hizmet, πιστεύω στην εκπαίδευση, την ισότητα και τη δημοκρατία. Με πονάει να δω πώς το καθεστώς του Ερντογάν έχει εξαναγκάσει τη χώρα στο σκοτάδι».
Ο φόβος για την οικογένεια, η απόπειρα δολοφονίας και η αστυνομική φύλαξη
Όπως έχει πει χαρακτηριστικά: «Δεν είμαι πολιτικός. Δεν είμαι δημοσιογράφος. Είμαι απλά ένας παίκτης μπάσκετ. Αλλά προσπαθώ να είμαι η φωνή για όλους εκείνους τους αθώους ανθρώπους που δεν έχουν μια. Πρώτα απ 'όλα, αγαπώ τη χώρα μου. Αγαπώ την Τουρκία. Το πρόβλημά μου δεν είναι με τη χώρα μου. Το πρόβλημά μου είναι με το καθεστώς στη χώρα μου και την κυβέρνηση στη χώρα μου. Η Τουρκία θα μπορούσε να είναι η γέφυρα μεταξύ του σύγχρονου Ισλάμ και της Δύσης. Αλλά τώρα, δεν υπάρχει ελευθερία - δεν υπάρχει ελευθερία λόγου, δεν υπάρχει ελευθερία θρησκείας, δεν υπάρχει ελευθερία έκφρασης. Δεν υπάρχει δημοκρατία. Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί τη δύναμή του για κατάχρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό που κάνει είναι παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γι 'αυτό μιλάω για αυτά τα θέματα. Για μένα, είναι πολύ σημαντικό».
Θα μπορούσε απλά να κλείσει το στόμα του, να φτιάξει εκατομμύρια δολάρια στην Αμερική και να μη δίνει σημασία στα προβλήματα της Τουρκίας. Δεν το κάνει αυτό. Παλεύει με το δικό του τρόπο να αφυπνίσει το κοινό και να μάθει σε όλους τι ακριβώς συμβαίνει.
Μιλώντας για το καθεστώς της Τουρκίας και τον πρόεδρο του, Ταγίπ Ερντογάν, γνωρίζει ότι επηρεάζει τόσο τη ζωή του όσο και των γύρω του. Είναι κάτι επικίνδυνο αλλά δεν έχει πάψει ποτέ να μιλά. Δεν μπορεί να πάει στην Τουρκία, το διαβατήριο του έχει ακυρωθεί, υπάρχει διεθνές ένταλμα σύλληψης για εκείνον και νιώθει ασφαλής μόνο στις ΗΠΑ.
Όπως χαρακτηριστικά έχει αποκαλύψει σε συνέντευξη του, όταν επισκέφθηκε την πατρίδα του, η κυβέρνηση κατέστρεψε το σχολείο των αδελφών του και έβαλε τη γυναίκα του στη φυλακή. Η αστυνομία εισέβαλλε στο σπίτι των γονιών του και πήρε υπολογιστές, κινητά και οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για επικοινωνία. Ο πατέρας του έχασε τη δουλειά του ως καθηγητής στο δημόσιο πανεπιστήμιο, δικάσθηκε ως τρομοκράτης και κατέληξε στη φυλακή. Τα αδέρφια του έχουν δεχθεί bulling στο σχολείο. Οι φίλοι του φοβούνται να συσχετιστούν μαζί του. Οι συγγενείς του δεν μπορούν να βρουν δουλειά και η οικογένεια του δεν μπορεί να φύγει από τη χώρα.
Ο ίδιος έχει να τους δει και να μιλήσει μαζί του πέντε ολόκληρα χρόνια. Δέχεται καθημερινά απειλές για τη ζωή του, έχουν προσπαθήσει να τον απαγάγουν στην Ινδονησία ενώ του έχουν επιτεθεί και τον έχουν παρενοχλήσει όταν έβγαινε από ένα τζαμί στη Βοστώνη. Δεν μπορεί να βγει από τις ΗΠΑ καθώς από τη μια φοβάται για τη ζωή του και από την άλλη του έχουν ακυρωθεί όλα τα επίσημα έγγραφα. Μάλιστα, έχει φτάσει στο σημείο να δημοσιεύσει τα έγγραφα του στο twitter για να αποδείξει ότι το μόνο πρόβλημα είναι οι πρακτικές του καθεστώτος της χώρας.
To θετικό της υπόθεσης είναι ότι στο πλευρό του βρίσκονται οι συμπαίκτες, οι προπονητές, ο Δήμαρχος και πολλοί γερουσιαστές ενώ έχει απευθυνθεί στις αρχές της Βοστώνης και του παρέχεται ασφάλεια.
Δύο ιστορίες ανθρώπων που αποδεικνύουν ότι η ελευθερία του λόγου και η δημοκρατία δεν είναι δεδομένες σε κάθε κομμάτι αυτού του πλανήτη. Άνθρωποι διώκονται, φυλακίζονται και σκοτώνονται για τα πιστεύω τους. Όχι γιατί αυτά δεν είναι ορθά αλλά επειδή εναντιώνονται στις πολιτικές του εκάστοτε καθεστώτος.
